Rodzajnik określony, rodzajnik nieokreślony. Może to brzmieć jak difosforan chlorochiny albo wyłączone enabledy. Melodyjne, ale o co chodzi?
Zdradzę Wam tę tajemnicę.
Postarajcie się zapamiętać poniższą zasadę i próbujcie ją zauważać za każdym razem, kiedy przeczytacie lub usłyszycie jakiś rodzajnik. Z czasem dostrzeżecie, że każda książkowa zasada dotycząca stosowania rodzajników zawiera się w jednej regule:
Kiedy Ty oraz Twój rozmówca/odbiorca macie w głowie ten sam egzemplarz danej rzeczy – rodzajnik jest określony – DER, DIE, DAS.
Kiedy albo nie macie w głowie obrazu tej samej rzeczy, albo mówicie ogólnie o gatunku, rodzaju rzeczy, nie o konkretnym egzemplarzu – rodzajnik jest nieokreślony – EIN, EINE.
Przykłady:
- Mama do syna o ich jedynym samochodzie:
Warum hast du das Auto mitgenommen? Du darfst es nicht!
Kiedy w rodzinie jest jeden samochód, obojgu wiadomo, o czym mowa.
- Ich hatte mal ein Auto aber ich habe es verkauft.
Kiedyś miałem samochód, nie ważne który egzemplarz spośród wszystkich aut na świecie. Nie jest teraz dla mnie istotne, czy mój rozmówca znał tamten mój samochód – w tym zdaniu nie przekazuję informacji o egzemplarzu auta, tylko opisuję mój stan posiadania.
- Ein BMW ist besser als ein Skoda.
Marka BMW jest lepsza od marki Skoda. Ogólnie, jako “gatunek”. (No, ale tu każdy może mieć swoje zdanie 😉
- Mama, nimm den Skoda, ich will mit dem BMW fahren!
Mamy dwa auta – Skodę i BMW. Oboje mówimy o tych samych sztukach.
- Ich fahre in die Schweiz.
Jest tylko jedna Szwajcaria. Generalnie każdy ma zawsze na myśli tą samą.
Podobnie jest ze słońcem. Mamy jedno, więc zawsze mamy na myśli to samo jedno słońce. Dlatego słońce ma zawsze rodzajnik określony “die”.
- Es gibt hunderte von Sonnensystemen und jedes hat eine Sonne.
W perspektywie wszechświata nasze słońce już nie jest jedyne. A przy okazji, w tym zdaniu nie wyróżniam żadnego konkretnego słońca.
- Z Artykułu o Koronawirusie:
Jeden Tag dokumentiert er die Auswirkungen der Pandemie auf das alltägliche Leben. Hier kommentiert er eine Auswahl seiner Bilder. *
die Auswirkungen der Pandemie – każdy wie, o jakie skutki [die Auswirkunegn] jakiej pandemii [der Pandemie] chodzi, wszyscy tym żyjemy, dlatego stosujemy rodzajnik określony.
das alltägliche Leben – nasza aktualna codzienność, tak samo tycząca nas wszystkich. Rodzajnik określony das.
eine Auswahl – wybór zdjęć. Jeden z wielu wyborów zdjęć tego fotografa, i nie wiemy, bądź nie ma tu znaczenia, czy to będzie jedyny wybór zdjęć dotyczący opisywanego tematu, czy nie. Rodzajnik nieokreślony eine.
*https://www.spiegel.de/panorama/covid-19-das-erstarrte-land-fotoessay-a-6c836bcb-e01c-4813-9fc9-fb677b58b571
Są wyjątki. Może nie wyjątki. Są sytuacje, kiedy w języku utarły się słowa wskazujące na ich pierwotne znaczenie, ale o tym już w kolejnym poście.
