Homonyme sind Wörter mit mehreren Bedeutungen. = Homonimy to słowa o wielu znaczeniach.
Zamek, komórka, czatować… to tylko kilka polskich przykładów słów, które mają dwa lub więcej znaczeń. Często słowa te określają przedmioty czy zjawiska, które są w jakiś sposób ze sobą spokrewnione. Zamek — dziś element architektury bajek o księżniczkach, kiedyś był budynkiem, który dawał możliwość zamknięcia się w nim na najwyższym poziomie. Zamek w drzwiach czy spodniach ma tę samą funkcję, tylko w mniejszej skali. Podobnie komórka — czy ta w ciele, czy małe pomieszczenie, czy przenośny telefon — oznacza coś małego, miniaturkę dużego pomieszczenia czy telefonu stacjonarnego.
Są też homonimy przypadkowe, takie jak wyraz czatować, który rdzennie po polsku oznacza czekać w ukryciu, a jako zapożyczony z języka angielskiego i spolszczony czasownik „chat” określa rozmawianie na czacie internetowym.
Teraz poznajcie kilka niemieckich homonimów.
der Schloss, die Schlösser — zamek (budynek)
der Schloss, die Schlösser— zamek w drzwiach, w kłódce
Jednak na zamek w spodniach powiemy die Hosenschlitz, albo tak.
die Birne, die Birnen — gruszka
die Birne, die Birnen— żarówka
Oczywiście musimy wyjść w rozważaniach od żarówki sprzed przynajmniej 30 lat. Czy ona nie przypomina kształtem gruszki?
der Ball, die Bälle — bal
der Ball, die Bälle — piłka
die Dame, die Damen — pani, dama, damka w warcabach, królowa w szachach i w kartach
die Dame — warcaby
der Flügel, die Flügel — skrzydło
der Flügel, die Flügel — fortepian
Pokrywa fortepianu ma kształt przypominający skrzydło — w to trudną wątpić. Walca tańczymy w kółko na kształt piłki. Trudno mi tylko zaakceptować przychodzące mi do głowy myśli o przemocy domowej w kontekście powszechnej w grach planszowych i karcianych czynnością zbijania damki. Mimo to nadal uważam, że każdy sposób na zapamiętanie nowego słowa jest dobry.
Uwaga, teraz zacznie się zabawa! W języku niemieckim niektóre homonimy mają różne rodzajniki i mogą mieć też różne formy liczby mnogiej! Trzeba na nie uważać, bo myląc rodzajnik mówimy inne słowo, niż mamy w zamierzeniu.
der Band, die Bände — tom, tomy (książki)
das Band, die Bänder — taśma, taśmy
die Band, die Bands — zespół muzyczny, zespoły muzyczne
die Kiefer, die Kiefern — sosna, sosny
der Kiefer, die Kiefer — szczęka, szczęki
der Bauer, die Bauern — rolnik, rolnicy
der Bauer, die Bauern — chłop, wieśniak, oraz także walet w kartach, pionek w szachach
das/der Bauer, die Bauer — klatka, klatki na ptaki
die Steuer, die Steuern — podatek, podatki
das Steuer, die Steuer — kierownica, kierownice
der Strauß, die Strauße — struś, strusie
der Strauß, die Sträuße — bukiet, bukiety kwiatów
der Strauß, die Sträuße — potyczka, pojedynek
Strauß, pisane też Strauss, (bez rodzajnika) to też nazwisko kojarzone zwykle ze znanym rodem austriackich muzyków i kompozytorów.
W tym momencie w ramach odpoczynku od homonimów powinno wam zaświtać w głowie pytanie — kiedy właściwie piszemy ß, a kiedy ss? O tym przeczytacie u nas już wkrótce.
