— Ożeniłem się z miłości.
— Ożeniłem się, żeby mi się wygodniej żyło.
W pierwszym zdaniu podaję przyczynę, nazywam impuls, motyw, który wywołał akcję mojej strony. W drugim zdaniu podaję cel swojego działania.
Kiedy zadajemy pytanie i chcemy uzyskać precyzyjną odpowiedź, słówko pytające przez nas użyte musi wskazywać, czy pytamy o przyczynę, czy o cel.
— Warum / weshalb / weswegen / wieso hast du Adam geheiratet?
— Ich habe ihn aus Liebe geheiratet. Ożeniłem się z miłości.
Albo:
— Ich habe Adam geheiratet, weil ich ihn liebe.
— Wozu / Wofür (wieso) hast du geheiratet?
— Ich habe geheiratet, um bequemer zu leben. Ożeniłem się, żeby żyć wygodniej.
Dawniej warum odnosiło się tylko do motywu, weshalb do przyczyny, a weswegen do powodu — stąd jest tych słówek tak dużo — ale dziś są one używane zamiennie. Jedynie wozu twardo i niezmiennie wymaga, aby w odpowiedzi na tak zaczęte pytanie podać cel.
Można uznać, że wozu jest odpowiednikiem polskiego „po co”, a wofür —„do czego” albo „na co (ci to)”. Nie jest to reguła, ale nie sposób nie zauważyć, że tak często jest.
Wieso w praktyce jest najbardziej neutralne, więc w odpowiedzi na pytanie tak rozpoczęte możemy usłyszeć i motyw, i przyczynę, i cel. Jeśli jest nam wszystko jedno, czego chcemy się dowiedzieć, śmiało możemy go użyć.
— Wieso hast du geheiratet?
— Aus Liebe, aus Armut, und um von meinen Eltern wegziehen zu können. Z miłości, z biedy i żeby wyprowadzić się od rodziców.
Jeśli chcemy być pewni, że w odpowiedzi otrzymamy informację na temat powodu, możemy użyć zwrotu aus welchem Grund.
— Aus welchem Grund hast du nie geheiratet? Z jakiego powodu nigdy się nie ożeniłeś?
— Ich hüte meine Freiheit. Strzegę mojej wolności.
Nie mogę nie zwrócić waszej uwagi na pytania, w których użycie wozu i wofür jest zdeterminowane przez rekcję czasownika.
— Wozu hat er dich gezwungen? Do czego on cię zmusił?
Czasownik zwingen wymaga przyimka zu i przypadka Dativ.
— Wofür hast du bereits bezahlt? Za co już zapłaciłeś?
Czasownik zahlen wymaga przyimka für i przypadka Akkusativ.
W powyższych dwóch zdaniach słowa wofür i wozu nie są użyte, żeby odróżnić pytanie o przyczynę od pytania o cel, tylko wynikają z rekcji użytych czasowników. Pytamy w nich o obiekt działania podmiotu. Jeśli chcemy zapytać o przyczynę lub cel, musi się trochę bardziej postarać.
— Warum hat er dich dazu gezwungen? Dlaczego on cię do tego zmusił.
— Wozu / Wofür hat er dich dazu gezwungen? Po co on cię do tego zmusił?
— Warum hast du bereits dafür bezahlt? Dlaczego już za to zapłaciłeś?
— Wozu / Wofür hast du bereits dafür bezahlt? Po co już za to zapłaciłeś?
Na koniec wytłumaczę się wam ze swojego niecnego postępowania.
— Warum erkläre ich euch die deutsche Grammatik?
— Weil ich daran Spass habe.
— Wozu erkläre ich euch die deutsche Grammatik?
— Damit ihr richtig gut Deutsch sprecht!
Bis dann!
