Zur Arbeit, zu dir, zu sein, zu Hause, zu Silvester, zu kalt…..
Zu. To krótkie i dźwięczne słowo występuje w języku niemieckim w wielu rolach, dlatego słyszymy je niezwykle często. Dziś przedstawimy je wam w jego wielu odsłonach, po kolei.
- 1. Zu kalt. Za zimo
Zu jest odpowiednikiem naszego polskiego za/zbyt, kiedy stoi przed przymiotnikiem.
alt = stary
zu alt = za / zbyt stary
viel = dużo
zu viel = za dużo
- 2. Mach das Fenster zu!
machen = robić
zumachen = zamykać
rufen = wołać
zurufen = przywoływać
sagen = powiedzieć
zusagen = potwierdzić
Zu jako przedrostek czasownika nadaje mu znaczenie dokończenia/domknięcia czynności. W znaczeniu fizycznego zamknięcia często wystarczy powiedzieć samo zu, bez reszty czasownika.
Die Tür ist zu. = Drzwi są zamknięte.
- 3. Zum Arzt, zur Arbeit, zu dir.
Przed rzeczownikiem, który oznacza osobę lub miejsce, zu oznacza do tej osoby lub miejsca, kiedy udajemy się tam w oczywistym celu, np. Jadę do ciebie (odwiedzić cię) albo jadę do apteki (kupić leki).
Ich fahre erstmal zum Supermarkt, dann zur Apotheke, und dann zu dir. Pojadę najpierw do supermarketu, potem do apteki, a potem do ciebie. Najpierw załatwię zakupy, potem leki, a potem będę u ciebie.
Używamy zu także, aby powiedzieć, że przemieszczamy się dokądś, jednocześnie nie podając informacji o fakcie wejścia do danego miejsca.
Kannst du mich zur Arbeit fahren? Możesz podwieźć mnie do pracy?
Nie oczekuję, żebyś wszedł ze mną do budynku i pracował ze mną, mówię tylko o przemieszczeniu się, de facto pod budynek.
- 4. Zu Hause
Dom jest miejscem szczególnym, a w niemieckiej gramatyce widać to wyjątkowo dobrze.
Do domu = nach Hause
W domu = zu Hause
Te dwa wyrażenia nie odpowiadają zasadom łączenia nach i zu z innymi słowami – trzeba je przyjąć na klatę i zapamiętać.
- 5. Zu Mittag, zu Weihnachten, zum Geburtstag
W południe, na Boże Narodzenie, na urodziny.
Słowo zu przed nazwą pory dnia, dnia, święta oznacza o tej porze, na ten dzień, tego dnia.
- 6. Zur Verfügung, zur Bekämpfung, zum Teufel, zum Essen
Do dyspozycji , do/w celu zwalczania , do diabła, do jedzenia
Zu może służyć do wyrażenia celu.
Was kann zur Bekämpfung der Diskriminierung getan werden? – Co można zrobić w celu zwalczenia dyskryminacji.
Wer zum Teufel ist dieser Kerl? – Kim do diabła jest ten facet?
Gibt es `was zum Essen bei dir? – Czy jest u ciebie coś do jedzenia?
- 7. Zu machen, zu sein, zu tun, zu bezahlen
W połączeniu z czasownikiem w bezokoliczniku zu oznacza „do” zrobienia czegoś / żeby coś zrobić, albo po prostu robić – w wielu zdaniach przy tłumaczeniu na polski zu stojące przed bezokolicznikiem musimy po prostu pominąć.
Es ist nicht schwer, diese Aufgaben zu machen. – Nie jest trudno robić te zadania.
Hast du viel zu tun? – Czy masz dużo do zrobienia?
Es ist wunderbar wieder mal zu Hause zu sein. – Wspaniale jest znowu być w domu.
Er hat mir gesagt, 100 Euro zu bezahlen. – Powiedział mi, żebym zapłaciła 100 Euro.
- 8. Um… zu…
Zu jest elementem konstrukcji um… zu…, która wprowadza zdanie podrzędne okolicznika celu.
Ich spare, um mir ein neues Auto zu kaufen. – Oszczędzam, żeby kupić sobie nowy samochód.
- 9. Ohne… zu…
Zu jest tez elementem konstrukcji ohne… zu…, z którą zdania są dla polskich umysłów odrobinę nienaturalne i często tłumaczymy je na okrętkę.
Er ging zur Arbeit ohne seine Tasche mitgenommen zu haben. – Poszedł do pracy nie zabrawszy swojej teczki / Poszedł do pracy bez tego, że zabrał swoją teczkę. Po polsku powiemy raczej: Poszedł do pracy, ale nie zabrał teczki.
Die Kinder rauchten ohne es zu dürfen. – Dzieci paliły papierosy bez pozwolenia [dosłownie: bez tego, że im było wolno].
- 10. Rekcja
Zu jest wymagane przez wiele czasowników, rzeczowników i przymiotników — za to zjawisko odpowiedzialna jest Rekcja (link). Zawsze wtedy łączy się z rzeczownikiem w przypadku Dativ. Przykład:
einladen zu – zaprosić na
Hast zu ihn zu unserer Party eingeladen? – Zaprosiłeś go na naszą imprezę?
Żeby dobrze podporządkować znaczenie słowa zu w danym znaniu, trzeba zauważyć, przed jakim słowiem stoi. Mam nadzieję, że po przeczytaniu tego artykułu łatwiej wam będzie wyłapywać, czy zu stoi przed bezokolicznikiem, przymiotnikiem czy rzeczownikiem, czy jest elementem konstrukcji um… zu… albo ohne… zu… i jaki ma to wpływ na jego znaczenie. Miłej zabawy!
