Zastanawialiście się kiedyś, jak wyrazić po niemiecku czynności dokonane i niedokonane?
– Inge, hast du in deinem Zimmer aufgeräumt?
– Ja, Mama! Ich habe da aufgeräumt.
Z powyższego dialogu nie wynika jednak, czy Inge sprzątała, czy posprzątała swój pokój.
Język niemiecki – w przeciwieństwie do polskiego – nie ma możliwości wyrażenia czynności dokonanych i niedokonanych samym czasownikiem. Nie ma dwóch wersji dla kazdego czasownika:
sprzątać – posprzątać
robić – zrobić
jeść – zjeść
czytać – przeczytać
Aby po niemiecku wyrazić, czy dana czynność została zakończona, należy sięgnąć po dodatkowe słowa, np. fertig / zu Ende / schon czy po formę Zustandspassiv.
Jeśli wspomniana w dialogu matka chce mieć pewność, że pokój jest wysprzątany, powinna raczej zapytać:
– Inge, bist du mit dem Aufräumen fertig?
Zdanie „Ich habe das Buch gelesen.” nie daje nam informacji, czy nasz rozmówca czytał, czy przeczytał książkę, o której rozmawiamy.
Jak wyrazić fakt, że czytaliśmy, ale nie skończyliśmy? Jak powiedzieć, że już przeczytaliśmy. Najlepiej opisowo.
Kiedy nasz rozmówca proponuje nam do przeczytania książkę, którą my już (prze)czytaliśmy możemy powiedzieć: –Dieses Buch habe ich schon gelesen.
Jeśli chcemy powiedzieć, że czytaliśmy książkę, ale jej nie przeczytaliśmy: – Ich habe versucht, das Buch zu lesen, nie habe ich es zu Ende gelesen.
To, co w języku polskim nazywamy formami dokonanymi czy niedokonanymi, w języku niemieckim potrzebuje całkowicie innej struktury zdania.
Zdanie „Ich habe einen Apfelkuchen gebacken.” Można zrozumieć zarówno, że piekłam, jak i upiekłam szarlotkę. Ważne, co pojawi się dalej w wypowiedzi.
(1) Ich habe einen Apfelkuchen gebacken, leider ist der Teig unausgebacken.
Piekłam szarlotkę, niestety wyszedł zakalec.
(2) Ich habe einen Apfelkuchen gebacken und auf einmal ist der Strom ausgefallen.
Piekłam szarlotkę i nagle zabrakło prądu.
(3) Ich habe einen Apfelkuchen gebacken und dann habe ich ihn meinen Gästen serviert.
Upiekłam szarlotkę, a potem podałam ją moim gościom.
W przykładach (1) i (2) mamy do czynienia z czasownikiem w formie niedokonanej, co wynika z opisu sytuacji.
W przykładzie (3) czasownik ma formę dokonaną, bo przecież nie zaoferujemy gościom nieupieczonego ciasta.
Nie ma na to jednego rozwiązania!
Zapamiętajcie jednak, że w języku niemieckim nie możemy samym czasownikiem wyrazić, czy dana czynność jest dokonana czy niedokonana. Każde z powyższych wyrażeń może być rozumiane i jako czynność dokonana, i jako czynność niedokonana – musimy się dodatkowo postarać, żeby dać rozmówcy do zrozumienia, która wersję chcemy przekazać.
